Veel jeugdigen die specialistische GGZ-hulp nodig hebben, belanden op een wachtlijst zonder dat er in de tussentijd iets gebeurt. De tijd staat stil, terwijl de problemen blijven bestaan – of zelfs verergeren. Vooral als blijkt dat de jeugdige op de verkeerde wachtlijst staat en weer van voor af aan moet beginnen. Startpunt Jeugd Twente pakt dit probleem aan.

Door een nieuwe werkwijze krijgen jeugdigen niet alleen sneller de juiste ondersteuning, maar wordt er ook breder gekeken naar hun situatie. Dit voorkomt onnodige wachttijden en zorgt ervoor dat de hulp beter aansluit bij wat echt nodig is. Initiatiefnemers Aimee Koster (strategisch beleidsadviseur Gemeente Borne) en Alison de Rooij (transformatiemanager Mediant) vertellen samen met hun collega’s over de impact van Startpunt Jeugd Twente en hoe deze aanpak het verschil maakt.

 

De noodzaak van een nieuwe aanpak

Aimee is een van de initiatiefnemers van Startpunt Jeugd, naast de gemeenten Losser, Oldenzaal en Almelo. Ze vertelt dat de belangrijkste aanleiding voor dit initiatief is dat veel verwijzingen naar de specialistische GGZ vanuit de huisarts zonder traject verlopen. De jeugdigen komen op een wachtlijst te staan en totdat er een plekje voor hen vrijkomt, gebeurt er niks. De tijd staat stil en jeugdigen weten meestal niet waarom. Daarnaast weet Aimee uit ervaring dat er vaak meer speelt wanneer een huisarts voor een jeugdige een aanvraag bij de GGZ doet. Daarom is er een dringende behoefte aan een aanpak waarbij jeugdigen sneller en op de juiste wijze worden geholpen. En daarvoor dient Startpunt Jeugd.

Volgens Alison kan er dankzij Startpunt Jeugd gerichter advies worden gegeven aan jeugdigen. Alison vertegenwoordigt Mediant, naast Karakter, Accare en Jeugd GGZ als initiatiefnemer van Startpunt Jeugd. Zij ziet dat veel jeugdigen op meerdere gebieden problemen ervaren – problemen die vaak beter buiten de GGZ aangepakt kunnen worden. Door Startpunt Jeugd kunnen jeugdigen, terwijl ze op de wachtlijst staan, al beginnen aan hun herstel. Hierdoor krijgen ze niet alleen passende zorg, ook is de verwachting dat het de duur van de behandeling verkort. 

Een waardevolle blik dankzij gebundelde kracht

Binnen Startpunt Jeugd wordt er in duo’s gewerkt. Zo’n duo bestaat uit een jeugd consulent en een sGGZ screener. Het doel hiervan is om vanaf de start van de verwijzing samen een volledige en juiste beoordeling te maken wat nodig is voor een jeugdige. Een bijkomend effect is dat elkaars kennis en kunde wordt versterkt. Dit zorgt voor een efficiënte aanpak. De eerste jeugdige is inmiddels volgens deze aanpak begeleid. Aimee en Alison krijgen vooral van hun collega’s te horen dat het samen begeleiden van jeugdigen een waardevolle blik biedt. De deskundigheden versterken elkaar. ‘En dat is ook precies wat we voor ogen hadden’, zegt Alison.

Lotte Vennegoor (integraal consulent en POH Jeugd) en Annemarie Maathuis (orthopedagoog en screener) vormen zo’n duo. Ze vertellen meer over hun ervaringen met jeugdigen en hoe het voor hen is om als duo samen te werken.

Lotte en Annemarie zijn het duo dat samen de eerste jeugdige hebben begeleid volgens de afgesproken processtappen binnen Startpunt Jeugd. Tijdens de begeleiding is een volledige Verklarende Analyse samen met de jeugdige gemaakt. Er is nagedacht en er zijn afspraken gemaakt over wat de jeugdige nu al zou kunnen helpen, zodat er direct herstel plaats vindt, terwijl de jeugdige wacht op specialistische hulp. Daarnaast hebben ze de jeugdige aangemeld bij de juiste zorgaanbieder voor specialistische GGZ. ‘We zien dat dit de jeugdige activeert en dat ze zich hierdoor bewust wordt van wat haar eigen invloed is, hoe klein die invloed soms ook lijkt’.

Annemarie vindt het als orthopedagoog en screener ontzettend waardevol om te kijken welke hulp direct kan worden ingezet. Door de lange wachttijden bij de meeste sGGZ-instellingen is de kans op verergerde klachten bij jeugdigen groot. Door de jeugdige handvatten te geven om ervoor te zorgen dat de situatie al iets voor hen verbetert, worden deze risico’s beperkt. Annemarie vindt dat screeners vanuit het aanmeldbureau meer aandacht hiervoor zouden moeten hebben.

Toen Annemarie startte om de eerste jeugdige volgens de processtappen Startpunt Jeugd te begeleiden, werd ze verrast door de hoeveelheid informatie die haar collega Lotte uit een gesprek wist te halen. Daarnaast wist Lotte meteen een lijntje te leggen met de jeugdige. Hierdoor kon er in hun gezamenlijke gesprek met de jeugdige in alle openheid over de hulpvraag worden gesproken. ‘Ik denk dat dit heel helpend is geweest, omdat we hierdoor in een gesprek snel in beeld kregen wat er speelde en welke vervolgstappen genomen moesten worden’, vertelt ze.

Lotte heeft veel geleerd van Annemarie’s deskundigheid. Zo weet Annemarie bijvoorbeeld goed hoe ze de window-of-tolerance-theorie moet uitleggen. Lotte bracht deze theorie voorheen niet vaak in de praktijk, omdat ze het moeilijk vond om deze uit te leggen. Dankzij de begrijpelijke uitleg die ze van Annemarie heeft geleerd, kan ze dit nu wel. ‘Ik heb haar manier van uitleggen goed opgeslagen en merk hoe bruikbaar de theorie kan zijn’.

Zowel Lotte als Annemarie ervaren het samenwerken als effectief. Zo delen ze samen de verantwoordelijkheid en kunnen ze, met hun gebundelde kennis en kwaliteiten, de best passende keuze maken voor een bepaalde zorgaanbieder en/of vorm van behandeling.

Binnen Startpunt Jeugd worden consulenten en screeners gezamenlijk getraind. Lotte en Annemarie vinden dit een prettige aanpak, omdat professionals elkaar zo tijdens de training kunnen aanvullen. Ook leren ze van elkaars deskundigheid. Hierdoor wordt er een compleet beeld geschetst dat bijdraagt aan betere ondersteuning voor de jeugdigen.

De doelen van Startpunt Jeugd en werken met de Verklarende Analyse

Startpunt Jeugd heeft meerdere doelen, we lichten er vier uit.

• Ten eerste moeten jeugdigen direct de juiste hulp krijgen op de juiste plek.
• Ten tweede moet vervuiling worden voorkomen door jeugdigen niet op meerdere wachtlijsten te zetten.
• Het derde doel is om de wachttijden voor jeugdhulp effectief te gebruiken als hersteltijd.
• En als laatste moet het zicht en de regie op de jeugdige en zijn of haar hulpvraag gericht zijn.

Ondanks dat elke hulpvraag en situatie verschillend is, vinden Annemarie en Lotte de doelen die Startpunt Jeugd beoogt, realistisch. ‘Door samen goed te screenen en breed uit te vragen, komen we tot een duidelijke Verklarende Analyse’. Er wordt nagedacht over wat nodig is op de langere termijn zoals een behandeling waar op dit moment nog een bepaalde wachttijd voor is. Maar ook op de korte termijn door, zoals eerder al benoemd, te kijken wat de jeugdige nu al kan doen om hun situatie te bevorderen. Dit doen zij bewust in samenspraak met de jeugdige omdat zo de kans op een effectieve behandeling wordt vergroot.

Het werken met de Verklarende Analyse biedt orde, structuur en overzicht in de verschillende problemen die iemand ervaart. Zoals de persoonskenmerken en omgevingsfactoren die de jeugdige of de professional kunnen helpen of juist tegenwerken. Deze informatie is waardevol voor de uiteindelijke behandeling van de jeugdige.

De Verklarende Analyse heeft voor de eerste jeugdige van Startpunt Jeugd geresulteerd in directe uitnodiging voor behandelgesprek, in plaats van eerst een intakegesprek bij de sGGZ-aanbieder. Door te werken aan verbetering op de korte termijn wordt de draagkracht groter. Als een jeugdige merkt dat het beter gaat, neemt vaak ook de motivatie voor behandeling toe. Ook blijft de jeugdige ondersteuning krijgen van een consulent tijdens het wachten op de juiste hulp.

Meer bekendheid en betrokkenheid

De pilot van Startpunt Jeugd loopt nog een tijdje door. Aimee en Alison willen graag dat er meer bekendheid komt onder huisartsen en verwijzende partijen, zodat er meer jeugdigen via deze aanpak geholpen kunnen worden. Ook vinden ze het perspectief van jeugdigen en hun gezin belangrijk. Dit helpt hen bij het verbeteren van de aanpak. ‘Uiteindelijk levert Startpunt Jeugd voor elke partij wat op. Het lijkt misschien een extra investering, maar door de sGGZ te verschuiven naar het voortraject, kan het vervolgtraject korter. En daar win je het weer terug. En nog belangrijker: Geen jeugdigen meer op meerdere wachtlijsten’.