Blijkbaar is het landschap een aaneenrijging van verschillende eigenaren. Ik merk aan het landschap nauwelijks dat ik van gebied wissel, alleen de bordjes zijn kleine aanwijzingen dat ik me op iemand anders terrein bevind. Mijn gedachten dwarrelen - als de gekleurde blaadjes om me heen - en vermengen zich met mijn gedachten over het zorglandschap.

En ik vraag me af: wie is eigenlijk de eigenaar van het zorglandschap?
Ik laat die vraag wat door mijn gedachten gaan en na een tijdje realiseer ik me dat ik daar geen antwoord op heb. Ik kom in het Twentse zorglandschap veel eigenaarschap tegen. Dat is toch wat anders dan eigenaar zijn. Het eigenaarschap zit vaak op een deel, niet op het geheel. Vaak gaat het gepaard met een gevoel van onmacht, omdat er zoveel afhankelijkheid is van elkaar.

Gemeenten (en zorgkantoren), zijn dat de eigenaren?
Ze zijn verantwoordelijk gemaakt en betalen de rekeningen. Maakt dat ook dat je de eigenaar bent? Gemeenten voelen zich zeker verantwoordelijk, maar voelen dat ze niet volledig grip hebben; anderen mogen ook zeggen wie van de zorg gebruik maakt. Het Rijk blijft (verkokerd) beslissingen nemen die direct van invloed zijn op het zorglandschap, waardoor de gemeente meer een uitvoeringsorganisatie is dan eigenaar.

Is het Rijk dan de eigenaar?
Voorgenoemd gedrag en de vele programma’s die ze uitstorten over Nederland passen wel bij gedrag van een eigenaar. Misschien waren zij voor 2015 eigenaar. Met de decentralisatie, waar zij zelf het besluit toe hebben genomen, hebben ze de verantwoordelijkheid bij gemeenten neergelegd. Daarbij hebben ze onvoldoende gezorgd dat gemeente ook eigenaar kan zijn en daarmee haar verantwoordelijkheid volledig kan nemen. Van echte overdracht van eigenaarschap is geen sprake geweest. Naast de andere toegangen naar zorg en onvoldoende middelen, was er bijvoorbeeld ook geen zicht op wie er gebruik maakten van het zorglandschap.

De cliënt...?
Als je de zorg als markt benadert, waartoe we in Nederland een poging hebben gedaan - die gelukkig hard op zijn retour is - heeft de klant de macht. Macht maakt je nog geen eigenaar. En cliënten zijn niet klant, omdat ze daarvoor kiezen en voelen zeker geen macht. 

Even stilstaan...
Ik kom op een punt waar meerdere paden elkaar kruizen. Even stilstaan. Het landschap waar ik doorheen wandel is toegankelijk gemaakt voor wandelaars. Zo kan ik op aangegeven paden genieten van een wandeling door de natuur. Terwijl de natuur zich op haar eigen manier kan ontwikkelen op de niet toegankelijke stukken. Het ontwerp is waarschijnlijk gemaakt door een landschapsarchitect.

Een duidelijke visie
Een landschapsarchitect weet voor welk doel hij ontwerpt en heeft een visie over hoe het landschap er over jaren uit moet zien. Hij weet wat hij daarvoor in het hier en nu moet doen. Hij behoudt wat in het landschap van de toekomst past. Plant bomen en struiken om misschien over een aantal jaar de helft weg te halen, zodat een paar bomen en struiken over blijven en de ruimte krijgen om tot volle wasdom te komen. Wanneer er onverwachte ontwikkelingen zijn, zoals de droogte waar we de afgelopen jaren mee te maken hebben of de zeer toegankelijke, sportieve hobby mountainbiken waar veel mensen zich op storten, moet de landschapsarchitect keuzes maken om het landschap in de nieuwe werkelijkheid toekomst te bieden.

Landschapsarchitect is een vak waar je een specifieke universitaire opleiding voor moet afronden voordat je je zo mag noemen. De architect houdt zich ook bij zijn leest, de daadwerkelijke aanleg laat hij aan andere vakmensen over. Voor het bewaken en de dagelijkse zorg van het landschap is er de boswachter. Hij zorgt dat mensen zich aan de regels houden. Het is een beperkt aantal regels dat op een bordje past van zo’n 10 x 15 cm. Zeer overzichtelijk. Ook zonder het bordje te bestuderen, weet je als wandelaar welke regels er gelden: blijf op het pad en maak er geen zooitje van. Ook voor het beroep van boswachter volg je een opleiding in het hoger onderwijs.

Is het tijd voor een zorg-landschapsarchitect?
Als ik een vergelijking wil maken tussen een zorglandschap en een aangelegd landschap ontstaat er een beeld in mijn hoofd van een straat met diverse voortuintjes op een rij. Veel keurig aangelegd met veel zorg en aandacht binnen de eigen meters. Sommige zijn aangelegd in samenwerking met de buren. Er zitten ook tuintjes tussen die wel een beetje aandacht kunnen gebruiken. De tuintjes op zichzelf hebben zo hun eigen charmes en geven een beeld van de eigenaren. Maar alle tuintjes bij elkaar maken geen geheel.

Wordt het niet hoog tijd voor een zorglandschapsarchitect die zorgt dat van die verschillende tuintjes een geheel wordt gemaakt? Zonder eigenheid en eigenaarschap te verliezen. Dat is dan niet Jan en alleman met een mening, of 355 gemeenten of duizenden aanbieders die voor hun eigen tuintje een ontwerp maken. Nee, iemand die speciaal is opgeleid en echt verstand heeft van de werkende elementen in het zorglandschap en wat het doel is. Die erbij wordt gehaald als er onverwachte ontwikkelingen zijn en vanuit zijn vakmanschap weet welke aanpassingen nodig zijn. En laat de zorglandschapsarchitect ook doen waar hij voor opgeleid is en goed in is. Hij gaat niet zelf de bomen planten of paden aanleggen. Hij is ook niet verantwoordelijk voor het dagelijks onderhoud. Daar hebben we dan de zorglandschapwachters voor als equivalent van de boswachters.

Nu nog de eigenaar van het zorglandschap vinden, zodat die een zorglandschapsarchitect kan inhuren...

Ik solliciteer!