Rijk en gemeenten maken op korte termijn afspraken over een hervormingsagenda. Het jeugdstelsel moet daardoor op den duur beter gaan werken en financieel houdbaar worden. Dat is besloten naar aanleiding van het oordeel van de arbitragecommissie over de tekorten in de jeugdzorg.

Gemeenten krijgen voor 2022 ruim 1,3 miljard euro extra om tekorten in de jeugdzorg te dekken. Het verschil met de 1,9 miljard die de arbitragecommissie nodig vond, zit hem in de al eerder toegezegde 300 miljoen extra en de maatregelen die gemeenten nemen om volgend jaar 214 miljoen te besparen op de jeugdzorg. Het nieuwe kabinet krijgt het advies vanaf 2023 het oordeel van de arbitragecommissie te volgen. 

De Arbitragecommissie heeft naast de uitspraak over het financiële conflict tussen Rijk en gemeenten ook het nodige gezegd over decentralisatie en uitvoering door de gemeenten. Na een korte samenvatting van de rapporten van AEF en de commissie Sint komt de arbitragecommissie met zwaarwegende uitspraken:

• Het Rijk moet gemeenten financieel te compenseren
• Rijk én gemeenten moeten aan de slag met het advies van de commissie Sint: duidelijkheid over de reikwijdte van de wet én gezamenlijk een Ontwikkelagenda uitwerken

“De Commissie stelt vast dat er tot nu toe weinig voortgang is geboekt in de toepassing van de Norm voor Opdrachtgeverschap (NVO) door gemeenten. Om die reden ondersteunt de Commissie de indiening van het wetsvoorstel Verbetering beschikbaarheid zorg voor jeugdigen. Wanneer dit wetsvoorstel wordt aangenomen, zullen in voorkomende gevallen direct stappen richting regionalisatie kunnen worden gezet”

Voor meer informatie: https://vng.nl/sites/default/files/2021-05/uitspraak_advies_arbitragecommissie_financiering-jeugdzorg_vng_rijk.pdf

De commissie Sint heeft een reeks maatregelen in kaart gebracht die moeten leiden tot een toekomstbestendig jeugdhulpstelsel. De commissie beschrijft knelpunten die de beheersbaarheid van jeugdzorgkosten beperken:

• Er is geen gedeeld beeld over de wenselijke afbakening van de reikwijdte van de Jeugdwet en de beleidsvrijheid van gemeenten
• Er is grote diversiteit tussen gemeenten in de kosten die ze per jongere maken voor de Jeugdwet
• Er bestaat een grote diversiteit in de uitvoering van de Jeugdwet, wat leidt tot hoge uitvoeringskosten en administratieve lasten
• Er vindt nog weinig sturing plaats op de kwaliteit van zorg
• Er wordt door zorgaanbieders weinig gestuurd op een kortere behandelduur en/of uitstroom
• De aanwezigheid van meerdere toegangspoorten bemoeilijkt sturing voor gemeenten
• Preventie en vroegsignalering blijken vaak een opdrijvend effect op de kosten te hebben
• Veel behoefte aan jeugdzorg vindt zijn oorsprong in andere domeinen
• Het uitwisselen van best practices levert onvoldoende aanknopingspunten voor de kostenverlaging in het jeugddomein

Aan de hand van deze knelpunten worden een aantal maatregelen uitgewerkt. Ook worden een aantal fundamentele politieke keuzes voorgelegd:

• Hoe breed of smal moet het doel van de Jeugdwet zijn?
• Hoeveel beleidsvrijheid moeten gemeenten hebben voor wat betreft de Jeugdwet?
• Biedt de gemeente voor alle voorzieningen op grond van de Jeugdwet het beste uitvoeringsniveau?

Advies: Op het niveau van het Rijk moeten besluiten worden genomen; ten eerste over de reikwijdte van de wet en ten tweede over een door partijen gezamenlijk op te stellen Ontwikkelagenda, waarin zij op basis van de beslissingen op rijksniveau de implementatie van de in te voeren maatregelen opnemen.

Voor meer informatie over rapport en kamerbrief:

https://www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2021/04/23/kamerbrief-over-rapport-stuurgroep-maatregelen-financiele-beheersbaarheid-jeugdwet

In een nieuw wetsvoorstel Beschikbaarheid zorg voor jeugdigen staat dat een regionale entiteit moet worden opgericht conform de Wet op gemeenschappelijke regelingen (WGR). In Twente is al aan die eis voldaan met OZJT binnen de GR Gezondheid. Verplicht is het regionaal organiseren van inkoop van zorg voor jongeren en het bovenregionaal afstemmen. Er komt een Algemene Maatregel van Bestuur die afbakent welke jeugdhulp minimaal regionaal moet worden ingekocht.

Wetsvoorstel verbetert beschikbaarheid specialistische zorg voor jeugdigen | Nieuwsbericht | Rijksoverheid.nl

Het adviesbureau Andersson, Elffers Felix (AEF) heeft een advies uitgebracht aan het Rijk en de VNG over de financiële tekorten in de uitvoering van de Jeugdwet. AEF constateert dat er stevige tekorten zijn bij de gemeenten, in totaal circa 1,8 miljard euro, en dat die tekorten kunnen toenemen als er niets verandert.  Ook doet AEF een aantal suggesties voor kostenbesparing.

Voor meer informatie, onderstaande link naar het AEF-rapport: 

https://www.aef.nl/nieuws/onderzoek-structurele-middelen-jeugdhulp-gepubliceerd

Een op de vijf gezinnen die gebruik maken van jeugdzorg, maken ook gebruik van andere voorzieningen in het sociaal domein, zoals de bijstand (Participatiewet) of dagbesteding (Wet maatschappelijke ondersteuning). Dit noemen we multigebruikhuishoudens. De kwaliteit van leven in deze gezinnen is aanmerkelijk lager dan in andere gezinnen. Dat blijkt uit een landelijk onderzoek van het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP).
Het SCP pleit ervoor om integratie van de aanpak centraal te stellen. Gemeenten blijven hiervoor aan zet, omdat de problemen op meerdere domeinen samenkomen op gemeentelijk niveau. 

Voor meer informatie het SCP-rapport:

https://www.scp.nl/publicaties/publicaties/2020/07/16/leefsituatie-van-ouders-met-jeugdigen-in-de-jeugdzorg

De minister van VWS, die verantwoordelijk is voor de jeugdhulp, vindt dat gemeenten beter moeten samenwerken in de regio. En dat jeugdzorgaanbieders zich meer moeten inspannen om kwaliteit te leveren en verantwoordelijkheid te nemen.

In een brief aan de Tweede Kamer zegt de minister dat het nog niet lukt om voldoende samenhang in de zorg en het jeugdzorglandschap te organiseren.

Hij constateert dat:

• Het voor sommige aanbieders ingewikkeld en tijdrovend is dat gemeenten en regio’s de organisatie van de jeugdhulp verschillend aanpakken;
• Nog te veel verkokerd wordt gewerkt;
• De kwaliteit van de jeugdzorg onder druk staat.

In de brief worden ook een aantal opgaven geformuleerd om tot verbetering te komen.

Voor meer informatie zie de kamerbrief: 

https://www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2020/03/20/kamerbrief-over-perspectief-voor-de-jeugd